άρμα μάχης

Όχημα, ερπυστριοφόρο και θωρακισμένο, οπλισμένο βασικά με πυροβόλο και πολυβόλα. Τα ά.μ. χαρακτηρίζονται από την ικανότητά τους να κινούνται σχεδόν σε οποιοδήποτε έδαφος από την προστασία του θώρακα και την ισχύ πυρός. Διακρίνονται σε ελαφρά (για την εκπλήρωση αποστολών που απαιτούν μεγαλύτερη ταχύτητα και ευκινησία, βάρους έως 25 τόνων, πυροβόλο έως 75-76 χιλιοστά, μετωπική θωράκιση έως μισή ίντσα), σε μέσα (τα κυρίως άρματα του πεδίου μάχης, βάρους 25-50 τόνων, πυροβόλο έως 105 χιλιοστά, μετωπική θωράκιση έως 4 ίντσες) και σε βαρέα (κάθε άρμα που το βάρος του υπερβαίνει τους 50 τόνους, με θωράκιση πάνω από 4 ίντσες). Για την εξυπηρέτηση ειδικών σκοπών, χρησιμοποιούνται διάφοροι τύποι ά.μ., όπως τα αμφίβια, τα ά.μ. γεφύρωσης εφόδου, εκσκαφείς, εκτόξευσης πυραύλων, καταστροφείς, περισυλλογής και εξουδετέρωσης ναρκών, αερομεταφερόμενα, φλογοβόλα κ.ά. Εξέλιξη του ά.μ.Στην ιστορική εποχή και μέχρι τον 11ο αι. μ.Χ., το ά.μ. είχε πολύ περιορισμένη χρήση ως πολεμικό μέσο (βλ. λ. άμαξα και άρμα). Μόνο ο Λεονάρντο ντα Βίντσι είχε επινοήσει ένα είδος θωρακισμένου οχήματος, το οποίο όμως δεν κατασκευάστηκε ποτέ· η τελειοποίηση της τεχνικής του αυτοκινήτου, σε συνδυασμό με τη χρήση των ερπυστριών, επέτρεψε τη γρήγορη ανάπτυξη του ά.μ. Κατά τον Α’ Παγκόσμιο πόλεμο, οι συνέπειες της σταθεροποίησης του Δυτικού μετώπου και η αδυναμία διάρρηξης των διαδοχικών αμυντικών γραμμών ανάγκασαν τη συμμαχική διοίκηση να αναζητήσει ένα μέσο, που θα επέτρεπε τη διάρρηξη και ύστερα τη διάσπαση του μετώπου. Η λύση του προβλήματος αναζητήθηκε στην αρχή χωριστά στη Γαλλία και την Αγγλία, από το 1915. Έτσι δημιουργήθηκαν στην Αγγλία το Λιτλ Γουίτι(1915) και το Μαρκ Ι(1916) και στη Γαλλία το Σνεϊντέρ(1916). Οι Άγγλοι μάλιστα, για να προστατεύσουν το απόρρητο των μελετών και των κατασκευών, ονόμασαν τα πρώτα ά.μ. τανκς(δεξαμενές υγρών). To Μαρκ I πήρε μέρος για πρώτη φορά στη μάχη του Σομ το 1916, αλλά τα αποτελέσματα δεν ήταν ικανοποιητικά. Οι μελέτες συνεχίστηκαν και στη Γαλλία· η συνεργασία του στρατηγού Ετιέν και της εταιρείας Ρενό δημιούργησε το ελαφρύ Ρενό FT, που πήρε μέρος στις επιθετικές επιχειρήσεις των γαλλικών και αμερικανικών στρατευμάτων το 1918. Είχε βάρος λίγο περισσότερο από 6 τόνους, ταχύτητα σε ανώμαλο έδαφος 7 χλμ. την ώρα και ήταν οπλισμένο είτε με ένα πυροβόλο των 37 χιλιοστών είτε με ένα πολυβόλο Χότσκις. Η αρχική συγκρότηση προέβλεπε διμοιρίες των πέντε α.μ., τριών με πυροβόλο και δύο με πολυβόλο. Ο τύπος αυτός ήταν, για την εποχή του, πολύ πετυχημένος και έμεινε σε υπηρεσία για πολλά ακόμη χρόνια μετά τον Α’ Παγκόσμιο πόλεμο. Στην περίοδο του Μεσοπολέμου η πρόοδος της τεχνικής επέτρεψε την κατασκευή βελτιωμένων τύπων όπως το R-35(βάρος 14 τόνοι, ταχύτητα 40 χλμ. την ώρα, πυροβόλο των 37 χιλιστών), το Σομουά(του 1938, πυροβόλο των 47 χιλιστών), τα γερμανικά Πάνθηρ, τα αγγλικά Τσόρτσιλ κλπ. Με την έναρξη του B’ Παγκοσμίου πολέμου, όλοι οι μεγάλοι στρατοί επιδόθηκαν στην από κάθε πλευρά βελτίωση του ά.μ., με συνέπεια την αύξηση του βάρους της θωράκισης, της ισχύος πυρός και της ταχύτητας, και την τελειοποίηση των μέσων επικοινωνίας και των ευκολιών χειρισμού του, αλλά και του οπλισμού του (αμερικανικά Σέρμαν 30 τόνων, Πάτον 48 τόνων και πυροβόλο των 90 χιλιοστων, σοβιετικό Τ-34, γερμανικό Τίγρης κ.ά.). Μετά τον B’ Παγκόσμιο πόλεμο η εξέλιξη των α.μ. υπήρξε συνεχής. Καθεμία από τις βιομηχανοποιημένες χώρες κατασκεύασε διάφορους τύπους ανάλογα με την τεχνική εξέλιξη της εποχής και τις αντίστοιχες προοπτικές αντιπάλων. Έτσι οι Αμερικανοί κατασκεύασαν το Μ-46(Πάτον) για τον Πόλεμο της Κορέας, και το Μ-48, οι Σοβιετικοί το Τ-55 και το Τ-62, οι Γάλλοι το ΑΜΧ-30, οι Άγγλοι το Σεντούριον και οι Γερμανοί το Λέοπαρντ. Οι κινητήρες της μεταπολεμικής γενιάς των α.μ. χρησιμοποιούν όλοι πετρέλαιο (ντίζελ). Ο βενζινοκινητήρας έχει εγκαταλειφθεί, διότι περιορίζει σημαντικότερα την αυτονομία. Ένα σημαντικό βήμα που έχει γίνει για την πιο εύκολη χρήση του ά.μ. είναι η χρήση του κινητήρα πολλαπλών καυσίμων, για παράδειγμα συνδυασμοί ντίζελ με αεροστρόβιλους. Σήμερα χρησιμοποιούνται και συνδυασμοί ντίζελ με στροβιλοσυμπιεστή εξάτμισης. Οι τελευταίες βελτιώσεις στα ά.μ. περιλαμβάνουν εξοπλισμό λέιζερ για τον εντοπισμό στόχου, αυτόματη φόρτωση και ηλεκτρονικά συστήματα πλοήγησης και πυρών. Στον Αραβοϊσραηλινό πόλεμο του 1973 έγιναν οι μεγαλύτερες συγκρούσεις τεθωρακισμένων στην ιστορία του κόσμου. Για πρώτη φορά χρησιμοποίησαν οι Άραβες με επιτυχία τα αντιαρματικά κατευθυνόμενα βλήματα στο πεδίο της μάχης, τα οποία προξένησαν σημαντικές απώλειες στην αρχή στους Ισραηλινούς. Έτσι οι Ισραηλινοί, για να αντιμετωπίσουν τη νέα αυτή απειλή, αναγκάστηκαν να καταφύγουν στον συνδυασμό τεθωρακισμένων μηχανοκίνητου πεζικού για την καλύτερη αντιμετώπιση των κατευθυνόμενων βλημάτων. Ένα άλλο μεγάλο δίδαγμα από τον πόλεμο αυτόν ήταν η αυξημένη αποτελεσματικότητα των πυρών των πυροβόλων και η κατά πολύ ταχύτερη φθορά των δυνάμεων. Έτσι, ενώ οι Ισραηλινοί ξεκίνησαν με 1.650 ά.μ. και οι Άραβες με 3.600, την έκτη ημέρα του πολέμου αναγκάστηκαν και οι δύο να ζητήσουν ενισχύσεις. Εκτεταμένη χρήση α.μ. έκαναν και οι δυνάμεις των Αμερικανών στον Πόλεμο του Κόλπου, εναντίον του Ιράκ. Το αμερικανικό άρμα μάχης του Β’ Παγκοσμίου πολέμου Σέρμαν. Το πρώτο άρμα μάχης· το χρησιμοποίησαν οι Άγγλοι, που το ονόμασαν τανκ, τον Σεπτέμβριο του 1916 στη μάχη του Σομ. Τομή του ιστορικού άρματος μάχης τύπου Σέρμαν: 1) χειριστήριο οδήγησης· 2) μοχλός αλλαγής ταχυτήτων· 3) θώρακας· 4) θέση οδήγησης· 5) μπροστινή θυρίδα· 6) πυροβόλο· 7) σύστημα σταθεροποίησης πυροβόλου· 8) στόμιο αερισμού· 9) θέση μάχης· 10) θέση πυροβολητή· 11) επάνω θυρίδα· 12) περισκόπιο· 13) επάνω κάθισμα για τον αρχηγό του πληρώματος· 14) πυργίσκος· 15) κάτω κάθισμα για τον αρχηγό του πληρώματος· 16) ασύρματος· 17) θυρίδα κινητήρα· 18) κάλυμμα κινητήρα· 19) εξάτμιση· 20) φίλτρο αέρα· 21) εκτροπέας αέρα· 22) τροχός τάσης· 23) κινητήρας· 24) τροχοί στήριξης· 25) εκτοξευτής ψύξης κυλίνδρων· 26) τριβή· 27) ντεπόζιτο λαδιού· 28) ψυγείο λαδιού· 29) μπαταρία· 30) άξονας μετάδοσης κίνησης· 31) δυναμό· 32) χειριστήριο τριβής· 33) επιταχυντής· 34) κιβώτιο ταχυτήτων· 35) ερπύστρια· 36) κινητήριος τροχός.